Ölüm Halinde Mirasçıların Vergisel Sorumlulukları

1-ÖLENLE İLGİLİ OLUP MİRASÇILAR TARAFINDAN YERİNE GETİRİLMESİ GEREKEN VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER

Miras bırakanın sağlığında yerine getirmesi gereken tüm vergisel ödevler mirası reddetmemiş mirasçılara geçmektedir. Bu ödevler, mükellefiyete ilişkin asli ödevler (vergi ödemek) olabileceği gibi şekli ödevleri de (beyanname vermek, defter tutmak) ihtiva eder.

Mirası reddetmemiş mirasçılar ölenin vergi borçlarından kendilerine düşen miras hisseleri oranında sorumludurlar. Murise ait vergisel yükümlülüklerin hangi mirasçı tarafından yerine getirileceği konusunda bir düzenleme yoktur. Önemli olan vergisel yükümlülüğün yerine getirilmesidir. Eksik kala vergisel yükümlülüklerde İdare mirasçıların her birine ayrı ayrı ve miras payları oranında müracaat etmek durumundadır.

GVK’na göre yıllık beyana tabi geliri olan bir kimsenin ölümü halinde vergisel ödevleri mirası reddetmemiş olan mirasçılar tarafından yerine getirilir.

Ölüm halinde gelir vergisi beyannamesi verme süresi ölüm tarihinden itibaren 4 aydır. Buna göre;

-          Ölümden önceki yıla ait olup, ölenin vermediği yıllık beyannamesinin,

-          Yılbaşından ölüm tarihine kadar olan kıst dönem beyannamesinin,

verilmesinde bu dört aylık süre dikkate alınır.

İlgili kanun maddesi aşağıda yer almaktadır:

Yıllık Beyannamenin Verilmesi

Kanun Ad	GELİR VERGİSİ KANUNU
Madde No	92
Kapsam
Bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın Mart ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar, gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticarî kazançlardan ibaret olması halinde izleyen yılın Şubat ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar, tam mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine, dar mükellefiyette Türkiye'de vergi muhatabı mevcutsa onun Türkiye'de oturduğu yerin, Türkiye'de vergi muhatabı yoksa işyerinin, işyeri birden fazla ise bu işyerlerinden herhangi birisinin bulunduğu yer vergi dairesine verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir. Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke takaddüm eden 15 gün, ölüm halinde ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir.

Örnek: Kişi 21 Mart 2015 tarifinde vefat etmiş olsun.

2014 yılı beyanı:

Vefat eden kişi 2014 yılı gelir vergisi beyannamesini vermeden önce öldüğü için bu beyannamenin verilmesi mükellefiyeti, mirası reddetmemiş mirasçılar tarafından yerine getirilecektir. Örneğe göre mirasçılar ölene ait gelir vergisi beyannamesini 22 Mart ile 20 Temmuz akşamı arasında herhangi bir günde verebilirler.

2015 yılı beyanı:

Ölüm halinde beyan süresi dört ay olarak belirtildiğine göre, söz konusu kıst döneme ait gelir vergisi beyannamesi de yine 22 Mart ile 20 Temmuz akşamı arasında herhangi bir günde verilebilecektir.

Yani dört aylık süre hem geçmiş yıl kazançlarının hem de cari dönem kazançlarının beyanında geçerlidir.

Her iki durumda da tarh olan vergilerin beyanname verme süreleri içinde (yani 20 Temmuz akşamına kadar) ödenmesi gerekmektedir.

2- MİRASÇILAR TARAFINDAN VERİLECEK VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BEYANNAMESİ*

*Aşağıdaki bilgiler sadece ölüm-verasetten kaynaklanan vergi ve beyanına ilişkin olarak hazırlanmıştır.

2.1.Ölüm halinde Mirasçıların Yapması Gereken İşlemler

·         Mirasçılık belgesi (Sulh Hukuk Mahkemesinden ya da Noterden alınabilir.)

·         Veraset ve İntikal Vergisi (VİV) Beyannamesi vermek

·         Gerekiyorsa diğer özel işlemleri yapmak

2.2.VİV Konusu

Türk vatandaşları ile TC sınırlarında intikal eden mallardır.

2.3.VİV Mükellefi

Veraset (miras) yoluyla karşılıksız bir suretle mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir. (Yani mirasçılardır.)

2.4.VİV İstisnaları

·         Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile vefat edene ait kişisel eşyalar ve aile hatırası olarak korunan tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,

·         Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dahil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının (2015 yılı için) 161.097 TL’si, eşin yalnız başına mirasçı olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının (2014 yılı için) 322.392 TL’si 

2.5.VİV Beyannamesinin Verilmesinde Dikkate Alınması Gereken Hususlar

Mirasçılar, ilk tarhiyatta nazara alınmak üzere kendilerine intikal eden malları aşağıdaki değerleme ölçülerinden faydalanarak;

·         Mirasçılar VİV konusuna giren mallarını, VİV Kanunu 10. Maddesinde belirtilen değerleme ölçülerine göre değerleyecekledir.

·         VİV Kanununda değerleme ölçüsü belirtilmeyen mallar ise Vergi Usul Kanunu’nun servetleri değerleme ile ilgili 3. Bölümdeki esaslara göre değerlendirilecektir.

Bu değerleme ölçülerine göre elde edilen tutar aynı kanunun 12. maddesinde  yer alan aşağıdaki borç ve masrafların indirilmesinden sonra kalan miktar dikkate alınır. Kalan tutara ilgili istisnalar uygulanır ve istisna düşüldükten sonrasında hesaplanan tutara ilgili tarife uygulanır.

Tenzil Olunabilecek Borçlar ve Masraflar

Kanun Ad	VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ KANUNU
Madde No	12
Kapsam
İktisabedilen malların değerlerinden veya değerleri yekunundan aşağıda yazılı borçlar ve masraflar, beyannamede gösterilmek şartiyle tenzil olunur. a) Veraset yoliyle vukubulan intikallerde murisin ihticaca salih vesaika müstenit borçları ile vergi borçları; b) Diğer suretle iktisaplarda intikal eden malın aynına taalluk eden borçlarla vergi borçları (Şu kadar ki, hibe eden hibe ettiği mala taalluk eden borçları kendi üzerine almış veya öyle taahhüt etmiş ise bu borçlar nazara alınmaz); c) Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde olan şahıslara ait mallardan yabancı memleketlerde bulunanlara taalluk eden borçlar ve yabancı memleketlerde bu mallar dolayısiyle alınan Veraset ve İntikal Vergileri (Tevsik edilmek şartiyle); (c) fıkrasında yazılı borçlar ile Veraset ve İntikal vergileri, beyannamede gösterilen bu kabil malların değerini geçemez). d) Cenazenin teçhiz ve tedfini için yapılan masraflar.

 Değerleme ölçülerinin kısa açıklamarı aşağıdaki gibidir:

·         Gayrimenkullerin Beyanı

01.01.1983 tarihinden sonra miras yolu ile intikal eden gayrimenkul, ticari işletmeye dahil olsun olmasın ölümün meydana geldiği yıla ait EMLAK VERGİSİNE esas olan VERGİ DEĞERİ ile beyan edilmesi gerekir.

·         Ticari Sermaye

Bilanço esasına göre defter tutanlarda ölüm tarihine isabeden yıldan önceki takvim yılı bilançosuna göre (ölüm 2015 yılında gerçekleşti ise 31.12.2014 yılı bilançosu) bulunacak öz sermaye, ticari sermaye olarak dikkate alınacaktır. Ancak mirasçılar isterse ölüm günü itibariyle çıkaracakları bilançoyu esas alarak öz sermayelerini tespit edip beyan edebileceklerdir.

·         Menkul Mallar ve Gemiler

Menkul mallar ve gemiler rayiç (normal alım satım bedeli) bedelleri ile beyan edilir.

·         Hisse Senetleri

Hisse senedi borsada kayıtlı ise hisse senetleri, borsada kayıtlı ise ölüm tarihinden önceki son üç yıl içinde borsada gördüğü en son işlem değeri ile değerlenmektedir. Borsada kayıtlı değil ise üzerinde yazılı değerlerini beyan edeceklerdir.

·         Borç Senetleri

Borç senetleri üzerinde yazılı değerlerle beyan edilir.

·         Yabancı Paralar

Yabancı paralar Maliye Bakanlığı’nca tespit olunacak kura göre değerlendirilerek beyan edilir.

·         Haklar

Tescile tabi bilumum haklar tapu siciline kaydedilen değer esas alınır. Tapu sicilinde bedeli gösterilmeyen ve diğer haklar değerlenmeyecek ve bu haklar ilk tarhiyatta nazara alınmayacaktır.

2.6.Beyannamenin Verileceği Yer

Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde ölen kimsenin ikametgahının bulunduğu yerdeki vergi dairesine verirler.

2.7.Beyanname Verilme Zamanı

Ölüm Türkiye’de meydana gelmiş ise ölüm tarihinden itibaren dört ay içinde verilir.

2.8.Beyannameye Eklenecek Belgeler

·         -Veraset ilamı (Mirasçılık Belgesi)

·         -Vasiyetname, miras mukavelenamesi

·         -Borç ve masraflara ait belgeler

·         -Ticari bilanço ve gelir tablosu

·         -Gayrimenkul için, tapunun fotokopisi ve emlak vergisi değerini gösteren ilgili belediyeden alınmış bir belge

·         -Ölüm ve mirasçılık bildirimi

2.9.Vergi Oranı

2015 yılı tarifesi aşağıdaki gibidir:

Matrah	Verginin Oranı (%)
	Veraset Yoluyla İntikallerde
İlk 200.000 TL için	1
Sonra gelen 480.000 TL için	3
Sonra gelen 1.060.000 TL için	5
Sonra gelen 1.900.000 TL için	7
Matrahın 3.640.000 TL’yi aşan bölümü için	10

2.10.Ödeme Süresi

Vergi, tahakkuktan itibaren üç yılda her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere toplam altı eşit taksitte ödenir.

Örneğin; ölüm 1 Şubat 2014 tarihinde gerçekleşmiş ve mükellef Nisan ayında beyanda bulunmuşsa ödemeleri Mayıs ve Kasım aylarında olacaktır. Eğer mükellef Mayıs ayı içinde beyanda bulunmuş ise taksitle Kasım ayında başlayacaktır.

2.11.Örnek Hesaplama

Vefat eden kişinin 400.000 TL miras bıraktığı, iki çocuğu bulunduğu varsayıldığında, her çocuk kendine kalan miras payından 161.097 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutar veraset ve intikal vergisi matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergilenecektir.

Her bir çocuğun miras payı %50 (200.000 TL) olduğundan birisinin matrahı:

200.000 – 161.097 = 38.903 TL olacaktır.

Ödenecek vergi: 38.903 * %1 = 389,03 TL olacaktır.