KOBİ'lere Sağlanan Teşvikler

TÜRKİYE’DEKİ KOBİ TANIMI

04.11.2012 tarih ve 790 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, "Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik" ile KOBİ tanımı revize edilmiştir.

Bu tanıma göre, KOBİ'ler aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır:

Kriter​	Mikro Ölçekli KOBİ ​	Küçük Ölçekli KOBİ ​	Orta Ölçekli KOBİ ​
Çalışan Personel Sayısı ​	‹ 10 ​	‹ 50 ​	‹ 250​
Yıllık Net Satış Hâsılatı​	≤ 1 Milyon TL ​	≤ 8 Milyon TL ​	≤ 40 Milyon TL​
Yıllık Mali Bilanço Toplamı​	≤ 1 Milyon TL ​	≤ 8 Milyon TL ​	≤ 40 Milyon TL​

Türkiye’de firma yapıları incelendiğinde, 1-249 arasında işçi çalıştıran işletmelerin oranı yakla- şık olarak yüzde 98 ve 250’den fazla kişi çalıştıran işletmelerin oranı yüzde 2 civarında. Doğal olarak Türkiye’de KOBİ’ler, toplam işletme oranının çok ağırlıklı bir bölümünü oluşturuyor, buna paralel olarak istihdamın yüzde 80’inden fazlasını, ihracatın ise yakla- şık yüzde 56’lık bir bölümünü gerçekleştiriyorlar. Aynı zamanda KOBİ ölçeğindeki işletmelerin sektörel dağılımlarını incelediğimizde, yüzde 83’ünün hizmet, yüzde 13’ünün imalat ve yüzde 3’nün enerji, madencilik, inşaat alanlarında faaliyet gösterdiği görülüyor

VERGİLENDİRME

KOBİ’ler gerçek veya tüzel kişi olarak faaliyette bulunmaktadır. Gerçek kişiler Gelir Vergisi Kanunu, tüzel kişiler ise Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında vergilendirilir.

Gelir Vergisi Mükellefleri

Bir işyeri açan, işyeri açmasa da ticaret siciline veya mesleki bir teşekküle kaydolan gerçek kişiler, bu kişiler bu faaliyetleri kapsamında elde ettikleri kazançları gelir vergisi kanunu hükümlerine göre beyan ederler.

Kurumlar Vergisi Mükellefleri

Sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortakları vb. tüzel kişiliğe haiz kurumlar faaliyetleri neticesinde elde ettikleri kazançları kurumlar vergisi kanunu hükümlerine göre beyan ederler.

Kazanç üzerinden alınan bu vergiler dışında hem gerçek hem de tüzel kişiler aynı zamanda katma değer vergisi, damga vergisi, emlak vergisi, özel iletişim vergisi vb. vergilerin de mükellefi olup ilgili vergi kanunları hükümlerine göre hareket etmek durumundadırlar.

DESTEK VE TEŞVİKLER

Serbest Bölge Faaliyeti Kazançlarına Yönelik İstisna

Serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Türkiye’nin Avrupa Birliğine tam üyeliğinin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar kurumlar vergisinden istisnadır.

Bu istisnadan, bölgede yeni faaliyete geçen mükellefler ile faaliyet ruhsatlarında yer alan sürenin dolmasıyla normal vergileme rejimine tabi olacak mükellefler yararlanacaktır.

Ancak,

• Üretim dışı faaliyetlerden,
• Serbest bölge dışında üretilen malların satışından,
• Faaliyet ruhsatında belirtilen alan dışında üretilen malların satışından,
• Serbest bölgede veya serbest bölge dışında fason olarak imal ettirilen ürünlerin satışından

elde edilen kazançlar istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Elde Edilen Kazanca Yönelik İstisna (4691 Sayılı Kanun)

Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin bölgedeki yazılım ve      Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31/12/2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.

Yönetici şirket, bu Kanunun uygulanması ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

Bölgede çalışan; AR-GE ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri, 31/12/2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır.

- Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketlerinin 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar da 31/12/2023 tarihine kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Bu istisnalar, TÜBİTAK- Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi yönetici şirketi, bu bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personeli ücretleri bakımından da uygulanır. (TGBK Geçici md 2, KVGT 1)

Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde, sadece bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden de istisnadır. (KDVK geçici md 20)

Organize sanayi, endüstri veya teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan gayrimenkullerin ifraz veya taksim veya birleştirme işlemleri harçtan müstesnadır. (HK. md. 59/n) 

Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun geçici 2 nci maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. (31.12.2023 tarihine kadar)

Ar-GE Teşvikleri (5746 Sayılı Kanun)

a-Ar-Ge indirimi: Ar-Ge harcamalarının %100’ü oranında uygulanır.

b-Gelir vergisi stopaj teşviki: Ar-Ge personelinin bu çalışmaları kapsamında elde ettiği ücretin doktoralı olanlarının %90’ı, diğerleri için %80’i gelir vergisinden istisnadır.

c-Sigorta prim teşviği: Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun geçici 2 nci maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. (31.12.2023 tarihine kadar)

d-Damga vergisi istisnası: Ar-Ge faaliyeti kapsamında düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmayacaktır.

e-Teknogirişim sermayesi desteği: Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından, üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın 100.000 Türk Lirasına kadar teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir. (5746 s. Kanun md. 3/5)

Yatırım Teşvikleri

A-GENEL TEŞVİK SİSTEMİ

Destek unsurları KDV ve Gümrük Vergisi istisnasıdır.

B-BÖLGESEL TEŞVİK UYGULAMALARI

C-ÖNCELİKLİ YATIRIMLAR

1., 2., 3. ve 4. Bölgede Yapılan büyük ölçekli yatırımlar 5.Bölge teşviklerinden faydalanır.

D-BÜYÜK ÖLÇEKLİ YATIRIMLAR

E-STRATEJİK YATIRIMLAR

  

DİĞER DESTEK VE TEŞVİKLER

1- Ekonomi Bakanlığı’nın Verdiği Destekler

·         Özel Statülü Şirketler

·         Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi

o   Sertifika-test-analiz alımlarının %50’si, üst limit 25.000 USD

·         Yurtdışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesi

o   Organizatöre ödenen katılım bedeli ve iki temsilcinin ekonomi sınıfı gidiş geliş uçak bileti toplamının %50’si, üst limit fuar türüne göre 10.000 USD ya da 15.000 USD

o   Bakanlıkça ilan edilen sektörel fuarlara bireysel katılımda stant, nakliye, iki kişiye kadar ulaşım vb. harcamaların %50’si, üst limit 15.000 USD)

·         Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği

o   Yurtdışı Pazar Araştırma Desteği: Gezilere ilişkin giderlerin %70’i, üst limit gezi başına 7.500 USD, yılda maksimum 10 gezi

o   Rapor ve Danışmanlık Desteği: Pazara giriş stratejileri, şirket satın alımı vb. danışmanlık hizmetlerinin %60’ı, üst limit 200.000 USD

o   Sektörel Ticaret Heyeti ve Alım Heyeti Prog. Desteği: Kapsama giren ulaşım, konaklama ve tanıtım giderleri, üst limit günlük 300 USD

o   E-Ticaret Sitelerine Üyelik Desteği: Nihai tüketiciye yönelik olmayan sitelere üyelik giderlerinin %70’i, üst limit 10.000 USD, en fazla 5 siteye üyelik, site başına en fazla 3 yıl boyunca

·         Yurtdışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi

o   Yurtdışı Birim Kira Desteği: Üretici için mağaza %60, üst limit 120.000 USD; ofis-depo-showroom %60, üst limit 100.000 USD. Ticari mağaza %50, üst limit 100.000 USD; ofis-depo-showroom %50, üst limit 100.000 USD

o   Yurtdışı Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi: Türkiye’de üretilen ürünlerin yurtdışında tanıtım giderlerinin %60’ı üst limit 150.000 USD

o   Yurtdışı Marka Tescil Desteği: Tescile ilişkin tüm zorunlu giderler, marka korunması için yapılan giderlerin %50’si, üst limit 50.000 USD

·         Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality®’nin Desteklenmesi

o   İhracatçi Birlikleri, Üretici Dernekleri Destekleri: Yurtdışında tanıtım giderlerinin birlikle için %80’i , üst limit 250.000 USD; üretici dernekleri için %50’si üst limit 100.000 USD

o   Marka Destek Programına Alınan Şirketler: Marka tescil ve koruma giderlerinin %50’si, üst limit 50.000 USD; tanıtım harcamalarının %50’si, üst limit 300.000 USD; mağazalar vb. kira giderlerinin %50’si, yıllık maksimum 600.000 USD, dekorasyon giderlerinin %50’si, üst limit 300.000 USD; franchise verilmesi halinde kuruluş ve dekorasyon giderlerinin (en fazla 10 mağazaya kadar) %50’si, üst limit mağaza başına 50.000 USD; kira giderlerinin %50’si yıllık mağaza başına azami 50.000 USD; şirketin kurumsal kimlik oluşturması kapsamında eğitim ve dış kaynak kullanımının %50’si, üst limit 500.000 USD; istihdam edilen tasarımcı,aşçı vb. personelin (azami 3 kişi) giderlerinin %50’si, üst limit 200.000 USD

o   Turquality Destek Programındaki Şirketler: Patent, tescil giderleri; analiz, test, mevzuata uyum giderleri; yurtdışı tanıtım giderleri, hedef pazarlarda açılan azami 50 adet mağaza/lokanta/kafe kira giderleri ile birim başına azami 200.000 USD dekorasyon giderleri; kurumsal kimlik oluşturmaya yönelik giderlerin %50’si

·         Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımı

o   Tebliğde yer alan tarım/hayvancılık ürünlerinin ihracında oluşan iadelerin belirli hadlere göre belirlenen tutar

·         Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi / Ur-Ge

o   Eğitimcilerin Düzenleyeceği Eğitim Programları Desteği: Belirli eğitim kurumlarından alınan eğitimlerin %70’i, üst limit yıllık 20.000 USD

o   Ur-GE Projelerinin Desteklenmesi: İhiyaç Analizi&Eğitim ve Danışmanlık hizmetlerinin %75’i, üst limit 400.000 USD; Yurtdışı pazarlama veya alım heyeti programlarının %75’i, üst limit program başına 150.000 USD; Projelerin yürütülmesi için istihdam edilen iki kişinin personel giderlerinin %75’i; bireysel danışmanlık hizmetlerinin %70’i, üst limit 50.000 USD

·         Tasarım Desteği

o   Tasarımcı Şirket Destekleri: Yurtdışına yönelik reklam giderlerinin yıllık %50’si, üst limit 300.000 USD; yurtdışına açılan birimlerin dekorasyon giderlerinin %50’si, üst limit 100.000 USD, kira giderlerinin %50’si, üst limit 200.000 USD; tasarımcıların brüt maaş giderlerinin %50’si, üst limit yıllık 150.000 USD; kurumsal kimlik oluşturma harcamalarının %50’si, üst limit 200.000 USD

o   Tasarım Ofisi Destekleri: Yurtdışı pazarlarda tanınma ve markalaşma için; tanıtım harcamalarının %50’si, üst limit 150.000 USD; yurtdışında açılan birimlerin dekorasyon giderlerinin %50’si, üst limit 50.000 USD; kira giderlerinin %50’si, üst limit 100.000 USD; marka tescil ve koruma masraflarının %50’si, üst limit 50.000 USD; tasarımcıların brüt maaş giderlerinin %50’si, üst limit yıllık 100.000 USD

2-KOSGEB Destekleri

Desteklere başvuru için ilk adım, KOSGEB.gov.tr adresindeki E-KOBİ bölümüne girmek ve kaydolmak. Sonrasında da KOBİ beyannamesi doldurmaktır. Daha sonra başvurunun mevzuata uygunluğu kontrol edilir ve başvuru yapmaya hazır hale gelinir.

·         KOBİ Proje Destek Programı

o   Proje hazırlığı için 1.500 TL’lik danışmanlık hizmeti desteği bulunmaktadır.

o   Geri ödemesiz destek limiti 150.000 TL’dir. Destek oranı 1. Ve 2.Bölgede %50, diğer bölgelerde %60’tır.

o   İstihdam, ihracat, verimlilik projeleri daha şanslı

·         Tematik Proje Destek Programı

o   Çağrı Esaslı Tematik Programlar: KOSGEB’in sitesinde yayınlanır. Personel ve seyahat giderleri, makine ekipman yazılım donanım alım ve kiralama giderleri, sarf malzemesi giderleri, hizmet alım giderleri ve genel idari giderler (max: %10) destek kapsamındadır. Program geri ödemesiz ise üst limit 150.000 TL. Geri ödemeli ise ilk 6 ay ödeme yok, sonrasında 3 ayda bir 8 taksitte ödenir.

·         İşbirliği - Güçbirliği Destek Programı

o   Ortak tedarik, tasarım, pazarlama, labaratuar, imalat konularında programlar destekleniyor. Destek üst limiti 750.000 TL. Bunun 250.000 TL’Si geri ödemesiz.

·         Araştırma Geliştirme, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı

o   Ar-Ge ve İnovasyon Programı

o   İşlik tahsisi ve kira desteği

o   Makine teçhizat, hammadde, yazılım ve hizmet alımı gideri

o   Personel gideri desteği

o   Proje geliştirme desteği

o   Başlangıç sermayesi desteği

o   Endüstriyel Uygulama Programı

o   Kira desteği

o   Makine teçhizat, hammadde, yazılım ve hizmet alımı gideri

o   Personel gideri desteği

·         Girişimcilik Destek Programı

o   Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi

o   Yeni Girişimci Desteği

o   İş Geliştirme Merkezi Desteği

·         Genel Destek Programı

o   Yurtiçi Fuar Desteği

o   Yurtdışı İş Gezisi Desteği

o   Tanıtım Desteği

o   Eşleştirme Desteği

o   Nitelikli Eleman İstihdam Desteği

o   Danışmanlık Desteği

o   Eğitim Desteği

o   Enerji Verimliliği Desteği

o   Tasarım Desteği

o   Sınai Mülkiyet Hakları Desteği

o   Belgelendirme Desteği

o   Test, Analiz ve Kalibrasyon Desteği

o   Bağımsız Denetim Desteği

·         Gelişen İşletmeler Piyasası Kobi Destek Programı

3-Eximbank Kredileri

·         Kısa Vadeli Krediler

o   Reeskont Kredisi

o   Sevk Sonrası Reeskont Kredisi

o   Sevk Öncesi İhracat Kredisi

o   İhracata Hazırlık Kredileri

o   KOBİ İhracata Hazırlık Kredileri

o   Dış Ticaret Şirketleri İhracat Kredileri

·         Orta ve Uzun Vadeli Krediler

o   İhracata Yönelik İşletme Sermayesi Kredisi

o   İhracata Yönelik Yatırım Kredisi

o   Gemi İnşa ve İhracatı Finansman Programı

o   Özellikli İhracat Kredisi

o   Marka Kredisi

o   Yurtdışı Mağazalar Yatırım Kredisi

·         Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kapsamındaki Krediler

o   Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetlerine Yönelik Teminat Mektubu Programı

o   Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Köprü Kredisi

o   Uluslararası Nakliyat Pazarlama Kredisi

o   Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kredisi

o   Turizm Kredisi

4-Kalkınma Ajansları Destekleri

I. Mali Destekler

·         Doğrudan Finansman Desteği

o   Proje Teklif Çağrısı

o   Doğrudan Faaliyet Destekleri

o   Güdümlü Proje Destekleri

·         Faiz Desteği ve Faizsiz Kredi Desteği

II. Teknik Destekler

·         Bazı program ve projeler için eğitim verme, proje hazırlanmasına katkıda bulunma, geçici uzman personel görevlendirme, danışmanlık sağlama, lobi faaliyetleri, uluslararası ilişkiler kurma vb. destekler.