1-ÖLENLE İLGİLİ OLUP MİRASÇILAR
TARAFINDAN YERİNE GETİRİLMESİ GEREKEN VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
Miras bırakanın sağlığında yerine
getirmesi gereken tüm vergisel ödevler mirası reddetmemiş mirasçılara
geçmektedir. Bu ödevler, mükellefiyete ilişkin asli ödevler (vergi ödemek)
olabileceği gibi şekli ödevleri de (beyanname vermek, defter tutmak) ihtiva
eder.
Mirası reddetmemiş mirasçılar
ölenin vergi borçlarından kendilerine düşen miras hisseleri oranında
sorumludurlar. Murise ait vergisel yükümlülüklerin hangi mirasçı tarafından
yerine getirileceği konusunda bir düzenleme yoktur. Önemli olan vergisel
yükümlülüğün yerine getirilmesidir. Eksik kala vergisel yükümlülüklerde İdare
mirasçıların her birine ayrı ayrı ve miras payları oranında müracaat etmek
durumundadır.
GVK’na göre yıllık beyana tabi
geliri olan bir kimsenin ölümü halinde vergisel ödevleri mirası reddetmemiş
olan mirasçılar tarafından yerine getirilir.
Ölüm halinde gelir vergisi
beyannamesi verme süresi ölüm tarihinden itibaren 4 aydır. Buna göre;
-
Ölümden önceki yıla ait olup, ölenin vermediği
yıllık beyannamesinin,
-
Yılbaşından ölüm tarihine kadar olan kıst dönem
beyannamesinin,
verilmesinde bu dört aylık süre
dikkate alınır.
İlgili kanun maddesi aşağıda yer almaktadır:
Yıllık
Beyannamenin Verilmesi
![]() ![]() |
Kanun Ad
|
GELİR VERGİSİ KANUNU
|
||
Madde No
|
92
|
||
Kapsam
|
|
||
|
Örnek: Kişi 21 Mart
2015 tarifinde vefat etmiş olsun.
2014 yılı beyanı:
Vefat eden kişi 2014 yılı gelir
vergisi beyannamesini vermeden önce öldüğü için bu beyannamenin verilmesi
mükellefiyeti, mirası reddetmemiş mirasçılar tarafından yerine getirilecektir.
Örneğe göre mirasçılar ölene ait gelir vergisi beyannamesini 22 Mart ile 20 Temmuz
akşamı arasında herhangi bir günde verebilirler.
2015 yılı beyanı:
Ölüm halinde beyan süresi dört ay
olarak belirtildiğine göre, söz konusu kıst döneme ait gelir vergisi
beyannamesi de yine 22 Mart ile 20 Temmuz akşamı arasında herhangi bir günde
verilebilecektir.
Yani dört aylık süre hem geçmiş
yıl kazançlarının hem de cari dönem kazançlarının beyanında geçerlidir.
Her iki durumda da tarh olan
vergilerin beyanname verme süreleri içinde (yani 20 Temmuz akşamına kadar)
ödenmesi gerekmektedir.
2- MİRASÇILAR TARAFINDAN VERİLECEK VERASET VE İNTİKAL
VERGİSİ BEYANNAMESİ*
*Aşağıdaki bilgiler
sadece ölüm-verasetten kaynaklanan vergi ve beyanına ilişkin olarak
hazırlanmıştır.
2.1.Ölüm halinde Mirasçıların Yapması Gereken İşlemler
·
Mirasçılık belgesi (Sulh Hukuk Mahkemesinden
ya da Noterden alınabilir.)
·
Veraset ve İntikal Vergisi (VİV)
Beyannamesi vermek
·
Gerekiyorsa diğer özel işlemleri
yapmak
2.2.VİV Konusu
Türk vatandaşları
ile TC sınırlarında intikal eden mallardır.
2.3.VİV Mükellefi
Veraset (miras)
yoluyla karşılıksız bir suretle mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir.
(Yani mirasçılardır.)
2.4.VİV İstisnaları
·
Veraset yoluyla intikal eden ev
eşyası ile vefat edene ait kişisel eşyalar ve aile hatırası olarak korunan
tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,
·
Veraset yoluyla intikal eden
malların, evlatlıklar da dahil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen
miras paylarının (2015 yılı için) 161.097 TL’si, eşin yalnız başına mirasçı
olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının (2014 yılı için) 322.392
TL’si
2.5.VİV Beyannamesinin Verilmesinde Dikkate Alınması
Gereken Hususlar
Mirasçılar, ilk
tarhiyatta nazara alınmak üzere kendilerine intikal eden malları aşağıdaki
değerleme ölçülerinden faydalanarak;
·
Mirasçılar VİV konusuna giren
mallarını, VİV Kanunu 10. Maddesinde belirtilen değerleme ölçülerine göre
değerleyecekledir.
·
VİV Kanununda değerleme ölçüsü
belirtilmeyen mallar ise Vergi Usul Kanunu’nun servetleri değerleme ile ilgili
3. Bölümdeki esaslara göre değerlendirilecektir.
Bu değerleme ölçülerine
göre elde edilen tutar aynı kanunun 12. maddesinde yer alan aşağıdaki borç ve masrafların
indirilmesinden sonra kalan miktar dikkate alınır. Kalan tutara ilgili
istisnalar uygulanır ve istisna düşüldükten sonrasında hesaplanan tutara ilgili
tarife uygulanır.
Tenzil Olunabilecek Borçlar ve Masraflar
|
Kanun
Ad
|
VERASET
VE İNTİKAL VERGİSİ KANUNU
|
|
Madde
No
|
12
|
|
Kapsam
|
|
|
|
Değerleme
ölçülerinin kısa açıklamarı aşağıdaki gibidir:
·
Gayrimenkullerin Beyanı
01.01.1983
tarihinden sonra miras yolu ile intikal eden gayrimenkul, ticari işletmeye
dahil olsun olmasın ölümün meydana geldiği yıla ait EMLAK VERGİSİNE esas olan
VERGİ DEĞERİ ile beyan edilmesi gerekir.
·
Ticari Sermaye
Bilanço esasına göre
defter tutanlarda ölüm tarihine isabeden yıldan önceki takvim yılı bilançosuna
göre (ölüm 2015 yılında gerçekleşti ise 31.12.2014 yılı bilançosu) bulunacak öz
sermaye, ticari sermaye olarak dikkate alınacaktır. Ancak mirasçılar isterse
ölüm günü itibariyle çıkaracakları bilançoyu esas alarak öz sermayelerini
tespit edip beyan edebileceklerdir.
·
Menkul Mallar ve Gemiler
Menkul mallar ve
gemiler rayiç (normal alım satım bedeli) bedelleri ile beyan edilir.
·
Hisse Senetleri
Hisse senedi borsada
kayıtlı ise hisse senetleri, borsada kayıtlı ise ölüm tarihinden önceki son üç
yıl içinde borsada gördüğü en son işlem değeri ile değerlenmektedir. Borsada
kayıtlı değil ise üzerinde yazılı değerlerini beyan edeceklerdir.
·
Borç Senetleri
Borç senetleri
üzerinde yazılı değerlerle beyan edilir.
·
Yabancı Paralar
Yabancı paralar
Maliye Bakanlığı’nca tespit olunacak kura göre değerlendirilerek beyan edilir.
·
Haklar
Tescile tabi bilumum
haklar tapu siciline kaydedilen değer esas alınır. Tapu sicilinde bedeli
gösterilmeyen ve diğer haklar değerlenmeyecek ve bu haklar ilk tarhiyatta
nazara alınmayacaktır.
2.6.Beyannamenin Verileceği Yer
Veraset yoluyla
gerçekleşen intikallerde ölen kimsenin ikametgahının bulunduğu yerdeki vergi
dairesine verirler.
2.7.Beyanname Verilme Zamanı
Ölüm Türkiye’de
meydana gelmiş ise ölüm tarihinden itibaren dört ay içinde verilir.
2.8.Beyannameye Eklenecek Belgeler
·
-Veraset ilamı (Mirasçılık Belgesi)
·
-Vasiyetname, miras mukavelenamesi
·
-Borç ve masraflara ait belgeler
·
-Ticari bilanço ve gelir tablosu
·
-Gayrimenkul için, tapunun fotokopisi
ve emlak vergisi değerini gösteren ilgili belediyeden alınmış bir belge
·
-Ölüm ve mirasçılık bildirimi
2.9.Vergi Oranı
2015 yılı tarifesi
aşağıdaki gibidir:
Matrah
|
Verginin Oranı (%)
|
Veraset Yoluyla İntikallerde
|
|
İlk 200.000 TL için
|
1
|
Sonra gelen 480.000 TL için
|
3
|
Sonra gelen 1.060.000 TL için
|
5
|
Sonra gelen 1.900.000 TL için
|
7
|
Matrahın 3.640.000 TL’yi aşan bölümü için
|
10
|
2.10.Ödeme Süresi
Vergi, tahakkuktan
itibaren üç yılda her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere toplam altı eşit
taksitte ödenir.
Örneğin; ölüm 1
Şubat 2014 tarihinde gerçekleşmiş ve mükellef Nisan ayında beyanda bulunmuşsa ödemeleri
Mayıs ve Kasım aylarında olacaktır. Eğer mükellef Mayıs ayı içinde beyanda
bulunmuş ise taksitle Kasım ayında başlayacaktır.
2.11.Örnek Hesaplama
Vefat eden kişinin
400.000 TL miras bıraktığı, iki çocuğu bulunduğu varsayıldığında, her çocuk kendine
kalan miras payından 161.097 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutar veraset
ve intikal vergisi matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergilenecektir.
Her bir çocuğun
miras payı %50 (200.000 TL) olduğundan birisinin matrahı:
200.000 – 161.097 =
38.903 TL olacaktır.
Ödenecek vergi:
38.903 * %1 = 389,03 TL olacaktır.