VERGİSEL AÇIDAN TRANSİT TİCARET

GENEL BİLGİ:

Türkiye’ye net döviz girişi sağlanması şartıyla; kendi kaynaklarımızdan döviz tahsisi yapılarak veya döviz tahsisi yapılmaksızın satın alınan yabancı menşeli malların transit olarak doğrudan doğruya bir başka ülkeye satılmasıdır.

Transit ticaret konu olan malların satın alınması ithalat, satılması da ihracat sayılmadığından, malın satın alınmasına ilişkin işlemler, İthalat Rejim Kararı ve Yönetmeliği hükümlerine, malın satılmasına ilişkin işlemler, İhracat Rejimi Kararı ve İhracat Yönetmeliği hükümlerine tabi tutulmaz. Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara alınması “fiili ithalat” hükmünde değildir. Dolayısıyla transit ticaret şeklinde yapılan satışların gelir vergisi kanununun 40/1. maddesi kapsamına girmemektedir.

Transit ticaret talepleri, Transit Ticaret Formu düzenlenmek suretiyle bankalara yapılır. (İlgili Tebliğ Ekinde Form Örneği Bulunmaktadır.)

Transit ticarette alış ve satış bedelleri arasında lehte fark olması esastır. Aleyhte fark olması halinde, Transit Ticaret Formunun düzenlenmesine ilişkin talepler; aleyhte farkın kambiyo mevzuatında belirlenen genel terkin limitini aşmaması ya da mucbir sebebin ispatı halinde ilgili bankalarca, genel terkin limitini aşmasıyla birlikte mucbir sebep dışındaki haklı sebeplere dayanması halinde de Dış Ticaret Müsteşarlığınca sonuçlandırılır.

Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez.

Uluslar arası yasaklanmış mallar ile Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasının uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.

Transit ticaret yapabilmek için, transit taciri tarafından düzenlenip aracı bankaya onaylattırılan belge olarak “Transit Ticaret Formu” kullanılmaktadır. (Dış Ticaret Müsteşarlığı, Transit Ticarete İlişkin Tebliğ – Tebliğ No: İhracat 2006/6)

Transit ticaret konusu malın satılacağı ülke veya ülkelerin, malın miktar ve satış bedelinin “Transit Ticaret Formu”nun düzenlenme aşamasında belirlenmemiş olması “Transit Ticaret Formunun düzenlenmesine engel teşkil etmemektedir.

Transit ticarette satış bedellerinin transit ticaret bedeli olarak alışının yapılabilmesi için yurt dışından geldiğinin tespiti şarttır. Alış bedelinin transfer, satış bedelinin tahsil edilebilmesi için mutlaka Transit Ticaret Formu’nun düzenlenmiş olması gerekmektedir. Malın alış bedeli döviz olarak banka kaynağından ödeniyor ise döviz satım belgesi, malın satış bedelinin tahsilinde ise döviz alım belgesi düzenlenir.

KDV AÇISINDAN TRANSİT TİCARET

Bilindiği gibi KDV Beyannamesi KDV’nin konusu giren işlemlerin beyan edildiği bir beyannamedir. Bir işlemin KDV’nin konusuna girebilmesi için, mal teslimleri bakımından teslim anında malın Türkiye’de olması, hizmet şeklinde işlemler bakımından ise hizmetin yurt içinde cereyan etmesi gerekir. Örnek vermek gerekirse; yurt dışında taahhüt işi yapan bir firmanın Türkiye’deki bilançosunda kayıtlı fakat milli olmayan iş makinesı yurt dışında iken satılırsa, satış faturası Türkiye’den kesilip gönderilse dahi bu teslim Türkiye dışında cereyan ettiği için KDV’nin konusuna girmez ve söz konusu fatura KDV beyannamesinin hiçbir yerinde gösterilmez. Aynı şekilde transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine rağmen, bu mallar millileştirilmeksizin satışa konu olduğu için KDV’nin konusuna girmez ve KDV beyannamesinde hiçbir şekilde gösterilmez.

TRANSİT TİCARETİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Transit ticaret işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde aşağıdaki yöntem önerilmektedir.

Transit ticarete konu olacak malın satın alınması :

---------------------/--------------------------------------

157.xx Mal bedeli ve Yapılan Diğer Giderler

320 Satıcılar

--------------------/---------------------------------------

Satış aşaması :

---------------------------/----------------------------------

120.xx

601.xx Y.Dışı Satışlar

Transit Ticaret

--------------------/-----------------------------------------

623 D.Satışların Maliyeti

157.xx

---------------------/----------------------------------------

Kaynaklar:

* Dış Ticaret Müsteşarlığı Transit Ticarete İlişkin Tebliğ – Tebliğ No: 2006 / 6

* KDV Beyannamesi Düzenleme Kılavuzu – Mehmet MAÇ

* Transit Ticaretin Vergisel Boyutu – Ercan Alptürk – Temmuz 2005 Yaklaşım Dergisi